Ալոպեցիա (մազաթափություն)՝ անդրոգենետիկ և օջախային

Ալոպեցիան մազաթափություն է, որը գերազանցում է նորմալ օրական կորուստը։ Ամենահաճախ հանդիպող ձևերն են՝

  • Անդրոգենետիկ ալոպեցիա (ԱԳԱ) — «ժառանգական» մազերի նոսրացում կանանց ու տղամարդկանց մոտ։

  • Օջախային ալոպեցիա (ՕԱ, alopecia areata) — հանկարծակի՝ կլոր/օվալ փոսիկներ գլխամաշկում՝ աուտոիմուն մեխանիզմով։

Ճիշտ մարտավարությունը սկսվում է մաշկաբանի–տրիխոլոգի գնահատումից՝ որպեսզի տարբերակվեն թելոգեն մազաթափությունը, սնկային վարակը, տրակցիոն և սպիական ալոպեցիաները։

Ինչպես են արտահայտվում

Անդրոգենետիկ ալոպեցիա (ԱԳԱ)

  • Տղամարդիկ՝ ճակատային գծի կորուստ, գագաթի նոսրացում։

  • Կանայք՝ ցրված նոսրացում գագաթային շրջանում՝ պահպանված ճակատային գծով։

  • Քայլ առ քայլ նոսրացում՝ մազերը դառնում են բարակ/կարճ, գլխամաշկը սովորաբար առանց բորբոքման։

Օջախային ալոպեցիա (ՕԱ)

  • Մեկ կամ մի քանի հստակ սահմանված, հարթ օջախներ՝ առանց սպիավորման։

  • Սահմանի մոտ «բացականչական նշանի» մազեր, երբեմն՝ հոնքերի/թարթիչների, մորուքի ներգրավում։

  • Հաճախ ալիքաձև ընթացք՝ ռեցիդիվներով, հազվադեպ՝ ամբողջ գլխամաշկով։

«Կարմիր դրոշներ»՝ ուժեղ քոր/ցավ կարմրությամբ/կեղևիկով, սպիավորում, հանկարծակի ամբողջական թափում, երեխաների մոտ՝ կոտրվող մազեր և թեփոտում (tinea capitis կասկած) - անհրաժեշտ է շուտ դիմել բժշկին։

Ինչու է առաջանում

  • ԱԳԱ՝ գենետիկ հակվածություն և ֆոլիկուլների զգայունություն դիհիդրոտեստոստերոնի (DHT) նկատմամբ։

  • ՕԱ՝ աուտոիմուն գործընթաց՝ երբեմն՝ սթրեսից, վարակի հետևանքով կամ այլ աուտոիմուն հիվանդությունների ֆոնի վրա։

  • Լրացուցիչ գործոններ՝ երկաթի պակաս (ցածր ֆերիտին), վահանագեղձի խանգարումներ, սպիտակուցի անբավարարություն, դեղեր, հղիություն/կլիմաքս, չափից σեղմ սանրվածքներ և քիմիական/ջերմային ագրեսիվ ազդեցություններ։

Ախտորոշում

  • Գլխամաշկի զննում և տրիխոսկոպիա (դերմատոսկոպիա)։

  • Լաբորատորիա՝ ըստ ցուցման՝ ԱԱՔ, ֆերիտին/երկաթ, TSH (վահանագեղձ), վիտամին D/B12; կանանց մոտ՝ ընտրովի հորմոնալ սկրինինգ։

  • Սնկային վարակների (tinea capitis) և սպիական դերմատոզների բացառում։

  • Լուսանկարային վերահսկում/տրիխոգրամա՝ դինամիկա գնահատելու համար։

Բուժում

Արդյունքները տեսանելի են սովորաբար 3–6 ամսից, և պահանջում են պահպանման փուլ։

ԱԳԱ — ապացույցներով հիմնավորված մոտեցումներ

  • Տեղային մինոքսիդիլ 5% (փրփուր/լուծույթ) — առաջին գիծ՝ կանանց և տղամարդկանց համար։

  • Ֆինաստերիդ/դուտաստերիդ՝ տղամարդկանց համար (բժշկի հսկողությամբ, կողմնակիների քննարկմամբ)։

  • Հակաանդրոգեններ կանանց մոտ (օր.՝ սպիրոնոլակտոն)՝ ըստ ցուցման և վերահսկմամբ։

  • Հավելումներ՝ PRP (պլազմաթերապիա), միկրոնիդլինգ, ցածր էներգիայի լազեր։

  • Սեպսի/մազափոխպատվություն (FUE/FUT)՝ կայունացված ընթացքի և բավարար դոնորային ֆոնդի դեպքում։

  • Աջակցող խնամք՝ մեղմ շամպուններ, արևապաշտպանություն, դեֆիցիտների շտկում։

ՕԱ — իմունոմոդուլացնող բուժում

  • Ինտրալեզիոն կորտիկոստերոիդ ներարկումներ՝ սահմանափակ օջախների դեպքում՝ առաջին գիծ։

  • Տոպիկալ ստերոիդներ կամ կոնտակտային իմունոթերապիա (օր.՝ DPCP)՝ ըստ պրոտոկոլների։

  • JAK ինհիբիտորներ՝ միջին/ծանր դեպքերում՝ բացառապես մասնագետի հսկողությամբ։

  • Տեղային մինոքսիդիլ՝ որպես աճի աջակցում։

  • Հոգեբանական աջակցություն, կոսմետիկ քողարկում (թելիկներ, միկրոպիգմենտացիա)՝ ցանկության դեպքում։

Ի՞նչ ակնկալել

  • ԱԳԱ՝ նպատակն է դանդաղեցնել մազաթափության ընթացքը և մասնակի խտացնել մազերի վերականգնումը; բուժումը երկարատև/շարունակական է։

  • ՕԱ՝ հնարավոր է ինքնաբեր աճ, սակայն ռեցիդիվները հաճախ են՝ պահանջվում է պարբերական վերահսկում։

Տնային խնամք և ապրելակերպ

  • Բավարար սպիտակուց և երկաթ սննդակարգում, դեֆիցիտների շտկում։

  • Խուսափել սեղմ սանրվածքներից, ագրեսիվ քիմիական պրոցեդուրաներից և չափազանց ջերմային ոճավորումից։

  • Սթրեսի կառավարում, առողջ քուն։

  • Գլխամաշկի արևապաշտպանություն (գլխարկ, UV-սփրեյներ)։

Երբ դիմել անհապահ

  • Հանկարծակի «խրպիկներով» թափում, երեխաների մոտ թեփոտում/կոտրվող մազեր, վարակ/սպիավորման նշաններ, ուժեղ քոր/ցավ, արագ հոնքերի/թարթիչների կորուստ։

  • Համակարգային նշաններ՝ հոգնածություն, գունատություն, սառը վերջույթներ (երկաթի պակաս), քաշի կամ սրտխփոցի փոփոխություն (վահանագեղձ)։

Ո՞ր մասնագետին դիմել

Սկսեք մաշկաբանից–տրիխոլոգից։ Ըստ ցուցման՝ էնդոկրինոլոգ, գինեկոլոգ/անդրոլոգ, հոգեբան։ Երեխաների դեպքում՝ մանկաբույժ + մաշկաբան։

Ծառայություններ Երևանում

Սովորաբար՝ խորհրդատվություն, տրխոսկոպիա, թիրախային անալիզներ; ըստ ցուցման՝ PRP/միկրոնիդլինգ, ինտրալեզիոն թերապիա, լազեր, կամ մազափոխպատվության պատրաստում։ Doctor911.am–ում կարող եք համեմատել կլինիկաները, փաթեթները և գրանցվել օնլայն։

ՀՏՀ

Վիտամինները կդադարեցնե՞ն մազաթափությունը։
Միայն ապացուցված դեֆիցիտների դեպքում են օգտակար։ «Կոմպլեքսները» առանց ցուցման հազվադեպ են օգնում։

Մինոքսիդիլը պիտի մշտական օգտագործե՞մ։
ԱԳԱ-ի դեպքում՝ այո. դադարեցնելուց ամիսների ընթացքում վերադարձ է լինում գենետիկ ուղու։

Տնային միջոցները բավարար ե՞ն։
Կեղևային մերսումը կամ մեղմ տոնիկները կարող են բարելավել հարմարավետությունը, բայց չեն փոխարինում ապացուցված թերապիան։

Կա՞ մեկ «թեստ» ԱԳԱ–ի համար։
Ոչ. Ախտորոշումը կլինիկական է + տրխոսկոպիա և այլ պատճառների բացառում։

Տրանսպլանտը վերջնական լուծո՞ւմ է։
Այն վերաբաշխում է մազերը, բայց ԱԳԱ–ն շարունակվում է չտրանսպլանտավորված գոտիներում, ուստի պահպանումը կարևոր է։

Նյութը տեղեկատվական է և չի փոխարինում բժշկի խորհրդատվությանը։ Արագ մազաթափության, երեխաների մոտ թեփոտ/կոտրվող մազերի, վարակային կամ սպիական նշանների դեպքում կազմակերպեք այց մասնագետի մոտ։